Ο αλγόριθμος του Instagram. Να βρούμε τον τρόπο να σπάσουμε τον κώδικα, να κοροϊδέψουμε το σύστημα. Να μαζεύουμε «ψεύτικα» (ή έστω μη αυθεντικά) likes, χαριτωμένα copy-paste σχόλια, και follow-for-follow οπαδούς. Όλα για τον αλγόριθμο. Όλα για τα νούμερα.

Το Instagram είναι ένα μόνο παράδειγμα. Το πιο γνωστό ίσως, και το λιγότερο επικίνδυνο. Είναι άλλωστε ένας συνδυασμός ματαιοδοξίας και φρούδας φιλοδοξίας, και γεννήθηκε ως αποτέλεσμα αυτής της εποχής της γρήγορης φήμης. Τι γίνεται όμως όταν οι αλγόριθμοι ξεφεύγουν από τα στενά όρια της οθόνης μας και αρχίζουν να κατακλύζουν τη ζωή μας, σαν ιός που εξαπλώνεται αόρατα, άοσμα, και σιωπηλά;

Πόσο μεγάλη είναι τελικά η δύναμη των αλγόριθμων;

Πριν λίγο καιρό έπεσε στην αντίληψη μου αυτό το άρθρο για το κινέζικο σύστημα social credit, κοινωνικής πίστωσης. Ένα σύστημα (δειλά σε ισχύ από το 2014) μέσα από το οποίο οι πολίτες συγκεντρώνουν πόντους και κατατάσσονται πιο ψηλά ή πιο χαμηλά ανάλογα με τη συμπεριφορά τους. Από τις online αγορές τους, τους φίλους με τους οποίους κάνουν παρέα, αλλά και τις μικροπαραβάσεις, όπως ένα πορτοκαλί φανάρι ή μια διάβαση, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία τα οποία μπορεί να σου προσθέσουν ή αφαιρέσουν πόντους. Αν δεν πληρώσεις έγκαιρα την κλήση σου τιμωρείσαι, όπως κι αν παίζεις video games όλη μέρα. Από την άλλη, αν δεν έχεις οφειλές, ή είσαι γονιός (οπότε και συνεισφέρεις στην κοινωνία), το σύστημα σε επιβραβεύει.

Εκτός όμως από όλα εκείνα τα οποία είναι (παράλογα ή μη) ξεκάθαρα ως προς το πόσους «πόντους» σου δίνουν ή σου αφαιρούν, υπάρχουν και άλλα, τα οποία κανείς δε μπορεί να φανταστεί. Αν είσαι δημοσιογράφος ο οποίος αρθρογραφεί για τη λογοκρισία της κυβέρνησης, μπορεί να ξυπνήσεις ένα πρωί και το σύστημα να μην σε αφήνει καν να ταξιδέψεις σε κάποιες πόλεις της χώρας σου, μα πάνω απ’όλα, να συνειδητοποιήσεις ότι έχεις παγιδευτεί σε ένα κράτος χωρίς κανέναν τρόπο διαφυγής. Οι μόνοι που μπορούν να σε βοηθήσουν είναι εκείνοι ακριβώς που προσπαθούν να σε φυλακίσουν.

Το σύστημα κοινωνικής πίστωσης της Κίνας κρίνει τα πάντα, κάθε σου κίνηση, απόφαση, παράπτωμα, και σε τιμωρεί σαν τύραννος που προσπαθεί να σου μάθει πειθαρχία. Πίσω από το σύστημα κρύβεται ένας αλγόριθμος, τόσο σκληρός και απρόσωπος αφού για εκείνον δεν είσαι τίποτα περισσότερο από ένα ακόμα όνομα ή αριθμός στη λίστα.

Κάπως έτσι λοιπόν αρχίζουν οι συζητήσεις για όλους εκείνους τους αλγορίθμους και τα συστήματα στα οποία θέλοντας και μη παραδίδουμε τον έλεγχο, αποδεχόμενοι πως δεν γίνεται διαφορετικά. Οι αλγόριθμοι, όπως οι θεωρίες συνωμοσίας, βρίσκονται σε κάθε συζήτηση, και εμείς με κάθε τρόπο προσπαθούμε να βρούμε τα κενά για να κερδίσουμε έδαφος. Τουλάχιστον όσο προλαβαίνουμε. Γιατί οι αλγόριθμοι είναι έξυπνοι, πιο έξυπνοι από εμάς, καθώς αναγνωρίζουν όχι μόνο τα δικά μας μοτίβα που άθελα μας συνθέτουμε με τις κινήσεις μας, αλλά και τις δικές τους αδυναμίες, κάνοντας σαν φουτουριστικά ρομπότ επιτόπου συγκόλληση και ανάπλαση.

Το κινέζικο σύστημα κοινωνικής πίστωσης μοιάζει με video game. Ξεκινάς με 1.000 πόντους και όσο προχωράς, μαζεύεις κι άλλους, ή χάνεις μερικούς. Σαν ένα παιχνίδι Super Mario, περνάς πίστες (αποφοίτηση, δίπλωμα οδήγησης, ενοικίαση σπιτιού, γάμος) και ανεβαίνεις στην κατάταξη. Όσο ανεβαίνεις, κερδίζεις προνόμια. Όσο πέφτεις, χάνεις ζωές, ώσπου κάποια στιγμή, η ζημιά είναι ανεπανόρθωτη. Το σύστημα δουλεύει και προς τις δύο κατευθύνσεις, και ποτέ δε μπορείς να είσαι σίγουρος προς τα πού κινείσαι με την ιλιγγιώδη ταχύτητα του 21^ου αιώνα.

Αυτό όμως που κανένας αλγόριθμος δε μπορεί να δει, να κρίνει, και να επηρεάσει, είναι εκείνο ακριβώς που όλοι μας ψάχνουμε τελικά σε κάθε μας βήμα: αυτό που αποκαλούμε ευτυχία. Και αυτή δε μετράται στο πόσα έχεις, ούτε στο πόσα κάνεις, αλλά στο πώς ζεις τελικά τη ζωή σου, με ή χωρίς ένα σύστημα κοινωνικής πίστωσης να κρίνει την κάθε σου σκέψη…

Αν σου άρεσε αυτό το κείμενο…

Pin this