Το Γκάζι είναι μία από τις πιο ζωντανές περιοχές της πόλης. Τα νυχτερινά μαγαζιά της γεμίζουν κάθε Σαββατόβραδο με φοιτητές που διασκεδάζουν μέχρι το πρωί, ενώ τα νεοεμφανιζόμενα comedy club της εισάγουν το κοινό σε ένα νέο είδος ψυχαγωγίας.
Στα ίδια όμως μονοπάτια που βαδίζει η σημερινή νεολαία, κάποτε οι λερωμένοι από το λιθάνθρακα εργάτες άφηναν ίχνη με τα σκονισμένα παπούτσια τους.
Αυτή είναι η ιστορία του Γκαζιού, και όλα όσα θα δεις στην ξενάγηση στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου.
Προτιμάς να το ακούσεις? Πάτα το play!
Η ξενάγηση ξεκινάει από την κεντρική καμινάδα, ευθεία και δεξιά από την είσοδο της οδού Περσεφόνης, και κοστίζει μόλις 1€. Διαρκεί περίπου 20 λεπτά, ενώ ολοκληρώνεται με ένα θεατρικό δρώμενο με αφηγήσεις από εργάτες και κατοίκους της περιοχής. Για να πάρεις μέρος, πρέπει απλά να δηλώσεις συμμετοχή καλώντας εδώ!
Η ιστορία του Γκαζιού ξεκινάει το μακρινό 1857, όταν ο βασιλιάς Όθωνας αποφασίζει να ιδρύσει το εργοστάσιο φωταερίου, σε μια περιοχή που αργότερα θα είναι η καρδιά της βιομηχανικής Αθήνας, με τα βυρσοδεψεία στον Ελαιώνα και το εργοστάσιο του Παυλίδη. «Η περιοχή ήταν γεμάτη μυρωδιές, πώς μύριζε, μα πώς μύριζε…» αφηγείται μια παλιά κάτοικος του Γκαζιού.
Η βιομηχανική επανάσταση είχε ήδη ξεκινήσει στην Ευρώπη και με αυτό το εργοστάσιο κάνει τα πρώτα βήματα της και στην Αθήνα. Το εργοστάσιο δουλεύει με λιθάνθρακα ο οποίος θερμαίνεται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 1.000 βαθμούς Κελσίου, και έτσι, παράγεται το φωταέριο, το οποίο φυλάσσεται σε υπόγειες δεξαμενές, και από εκεί διανέμεται σε ολόκληρο το ιστορικό κέντρο, σε βιοτεχνίες αρχικά και έπειτα σε σπίτια, στις πιο ευκατάστατες οικογένειες. Είναι ενδιαφέρον πως το ίδιο δίκτυο, με νέες εγκαταστάσεις, χρησιμοποιείται σήμερα από το φυσικό αέριο!
Οι συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο ήταν συχνά απάνθρωπες: οι εργάτες δούλευαν χωρίς ειδικές φόρμες και μάσκες, ενώ η θερμοκρασία του χώρου όπου βρισκόντουσαν οι φούρνοι έφτανε τους 80 βαθμούς Κελσίου. Τα αναπνευστικά προβλήματα ήταν συχνό φαινόμενο, ενώ οι περισσότεροι εργάτες δεν κατάφερναν να φτάσουν μέχρι τη σύνταξη. Κάθε εργαζόμενος που αναζητούσε δουλειά εκεί έπρεπε να περάσει πρώτα από τους φούρνους, και γι’αυτό πολλοί παραιτούνταν, παρόλο που οι μισθοί ήταν υψηλοί. Στο συσσίτιο τους, οι εργάτες έπιναν γάλα, για να καθαρίζουν οι πνεύμονες τους, αλλά πολλοί το έπαιρναν κρυφά μαζί τους στο σχόλασμα, για να το δώσουν στις οικογένειές τους.
Τις πρώτες δεκαετίες, το εργοστάσιο ανθίζει και η ζήτηση είναι πολύ υψηλή. Καθώς περνάνε όμως τα χρόνια, και όταν ιδρύεται η ΔΕΗ, οπότε κάνει την εμφάνιση της μια νέα μορφή ενέργειας, το φωταέριο σιγά σιγά εγκαταλείπεται, και το 1984 το εργοστάσιο παύει πλέον να λειτουργεί. Τη δεκαετία του ’90 ανακηρύσσεται πολιτιστικός χώρος και ξεκινάει σταδιακά η αναδιαμόρφωση του. Σήμερα, είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές της πόλης με συχνές δράσεις που προσελκύουν όλο τον Αθηναϊκό πληθυσμό.
Ωστόσο, το Γκάζι που γνωρίζουμε όλοι μας σήμερα δε θυμίζει σε τίποτα εκείνη την εποχή. Τα απομεινάρια του εργοστασίου, οι καμινάδες στον προαύλιο χώρο που φτάνουν μέχρι τα 35 μέτρα ύψος και ήταν κάποτε ο πνεύμονάς του, αποτελούν πλέον σημείο αναφοράς της περιοχής. Εσωτερικά, στα διάφορα πέτρινα κτίρια έχουν διατηρηθεί κάποιοι φούρνοι και βαγονέτα, ενώ μπορείς να βρεις και κειμήλια, όπως έγγραφα, αφίσες που διαφήμιζαν το φωταέριο, καθώς και ηχογραφημένες αφηγήσεις παλιών εργατών. Τα κτίρια είναι ανοιχτά για το κοινό, οπότε μπορείς να τα επισκεφθείς και να κάνεις αυτό το μικρό ταξίδι στο χρόνο με τους δικούς σου ρυθμούς.
Η ξενάγηση στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία που μας παρουσιάζει μια άλλη πλευρά της πόλης, και που σου συστήνω ανεπιφύλακτα. Άραγε πόσες ακόμα ιστορίες κρύβει η πόλη; Τόσες πολλές όσες έχουμε το χρόνο να ανακαλύψουμε…
Βρήκες χρήσιμο αυτό το κείμενο; Αν ναι…
Pin this
